Onderzoek naar armoede in Nederland versus hulp aan vluchtelingen

Het wordt steeds lastiger om je in te schrijven in Nederland als je je eenmaal uit een gemeente hebt uitgeschreven. Een briefadres moet aan allerlei voorwaarden voldoen en als je je wilt inschrijven op een adres is de eigenaar meestal huiverig voor eventuele schuldeisers en beslagleggingen. Iemand die z’n huis kwijt raakt – bijvoorbeeld door een scheiding of te hoge schuld – heeft wél een adres nodig voor contact met allerlei instanties zoals de belastingdienst of gemeente. Een briefadres, alleen een simpele brievenbus, bood altijd uitkomst. Zo’n briefadres krijg je alleen als je géén vast woonadres hebt. Maar dat blijkt niet zo makkelijk te zijn.

Veel mensen die hun huis kwijtraken vallen terug op familie of vrienden. Ze slapen een nacht bij één en dan weer een paar bij de ander. De plek waar iemand het vaakst verblijft wordt echter tegenwoordig automatisch gezien als het woonadres. Met als gevolg: een postbus krijgen is niet mogelijk. Maar inschrijven bij een vriend of familielid waar je regelmatig op de bank slaapt kan vaak ook niet. Zo’n inschrijving heeft namelijk ook gevolgen voor de ander. Die kan bijvoorbeeld gekort worden op zijn huurtoeslag, of moet hogere gemeentelijke heffingen gaan betalen.

De wet basis registratie personen zegt dat je geen briefadres kunt krijgen waar je feitelijk verblijft. Je moet dus als het ware bewijzen dat je dakloos bent en als de opsporingsambtenaren zien dat je vaak bij het zelfde adres naar binnen gaat (ze zetten gerust een autootje voor de deur), is de conclusie: u bent niet dakloos, maar woont op dat adres.

Kortom we hebben te maken met een kip/ei-effect. Als iemand jou helpt kan diegene dus worden gekort op de huurtoeslag. Daar zit diegene niet op te wachten, want dan komt hij of zij zelf in de problemen. Het punt is echter dat als je daar toch verblijft (omdat iemand je nu eenmaal graag helpt), dit automatisch gezien wordt als hoofd adres. Degene die jou onderdak biedt, zal je dus zo snel mogelijk weer weg willen hebben. Vroeger kon je dan nog zeggen dat het je briefadres was, maar als de gemeente het controleert dat jij daar toch verblijft, wordt het niet meer gezien als briefadres, maar als woonadres en dus vervalt het predicaat ‘briefadres’. Gevolg? De hoofdbewoner kan worden gekort op sociale toeslagen. U begrijpt dat dit al snel resulteert in een situatie waarbij de hoofdbewoner wel moet zeggen dat het beter is dat je gaat.

Bovenstaande situatie is representatief voor de situatie waarin ik mijzelf bevind. Maar ik ben niet de enige. Ik ben inmiddels door meerdere mensen benaderd met deze problematiek. Het heeft er alle schijn van dat er een soort vacuüm gecreëerd is, waaruit je je bijna niet ontworstelen kunt. Het probleem wordt namelijk nog groter als je je beseft dat voor bijvoorbeeld het vinden van een huis, je een inkomen moet kunnen laten zien. Als je nog een baan hebt, is dat in ieder geval mooi meegenomen, maar als je zonder uitkering zit, loop je tegen nog meer problemen aan. Voor de aanvraag van een uitkering heb je immers een inschrijfadres nodig. Mensen zijn in principe doorgaans wel bereid je onderdak te bieden, maar inschrijven wordt een probleem. Is het niet omdat ze bang zijn voor schuldeisers, dan is het wel omdat ze zelf gekort kunnen worden. Als mensen je onderdak bieden en je gaat naar de gemeente om te melden dat het ‘onderdak adres’ je briefadres is, gaat de gemeente je controleren en komt dan al snel tot de conclusie dat je daar regelmatig verblijft en dus wordt het beschouwd als woonadres. Daarmee is degene die jou helpt dus de pineut.

Feitelijk komt het erop neer dat het hulp bieden aan mensen die hun huis uit gezet zijn, onmogelijk gemaakt is. Zolang je geen uitkering kunt aanvragen, kun je je schulden niet oplossen (via bijvoorbeeld schudhulpverlening), maar ook geen woonruimte vinden. En als je geen woonruimte kunt vinden, kun je geen inkomen krijgen. Datzelfde geldt overigens voor een baan, want op welk adres moet jouw eventuele werkgever je arbeidsovereenkomst zetten? Het is een enorm probleem dat steeds groter wordt in Nederland.

Samen met een bevriende fotograaf wil ik Nederland en Europa doortrekken om het daklozenprobleem in kaart te brengen en dit te leggen naast de vluchtelingenproblematiek. Daarbij beginnen we in Nederland, omdat dit probleem hier misschien wel groter is dan mensen zich realiseren. We willen alle oorzaken en gevolgen in kaart brengen en bijvoorbeeld ook de gevolgen met betrekking tot kinderen en jeugdzorg in beeld brengen. In dat kader plaats ik een oproep voor steun van de lezers. Wij willen concreet op pad gaan en verslag doen van wat wij constateren. We zullen dagelijks door middel van artikelen, foto’s of video’s verslag doen van wat wij tegenkomen. Tijd dus voor journalistiek zoals die ooit bedoeld was; onafhankelijk van de grote persbureaus. Hoe ontstaat de problematiek en wat laten de media ons niet zien? Hoe wordt er met vluchtelingen omgegaan en hoe wordt er met daklozen of mensen die dakloos dreigen te worden omgegaan? Waarom zien we eigenlijk zo weinig daklozen op straat terwijl hun aantal flink gegroeid is? Kortom, de problemen in kaart brengen die onder de oppervlakte van de maatschappij broeien. Wij vragen u daarom om uw steun, zodat wij onze tank vol kunnen gooien en tevens over de middelen kunnen beschikken die nodig zijn. Doet u mee?

STEUN ONS VIA DIT CROWDFUNDING PROJECT